Literatura gallega

Como ser muller

Confeso que nunca antes me rira tanto cun libro como ao ler a Caitlin Moran e o seu Como ser muller, traducido ao galego da man da editorial Rinoceronte. Confeso tamén que era un libro que, dende que o vira publicado xa fai uns anos, tiña moitas ganas de lelo, aínda que nunca atopara a oportunidade ata que o vin na miña lingua e me aventurei.

Digo aventurei, e nunca mellor dito, pois descubrín outra forma de ver o feminismo: o de tomalo con humor. Pero ben, poñámonos en situación.

Caitlin Moran é unha recoñecida columnista, entrevistadora e crítica inglesa que se define como feminista dos pés á cabeza, pois como o seu marido lle di a cotío, o feminismo consiste simplemente en “que todo o mundo se comporte educadamente cos demais”. Segundo a autora, que recibiu o premio en 2010 á mellor columnista do ano, se seguísemos esta máxima, non habería machismo, pois todos e todas seriamos iguais. Seguir leyendo “Como ser muller” →

21/08/2017 0

Historias de galegos extraordinarios

O xornalismo é un oficio que se aprende a base de anos e anos de exercelo. Levar moitas noticias e reportaxes ás costas vén a ser parte do éxito desta profesión. E máis cando combinas o oficio periodístico co de escritor, tal e como fai Salvador Rodríguez Pastoriza (Bueu, 1963) no seu máis recente libro, Historias de galegos extraordinarios. Un exercicio moi interesante que, cunha técnica semellante á de Liboreiro Blues, consiste en escribir pequenos artigos sobre moitos dos “galegos extraordinarios”. Aos lectores/as pode entrarlles a dúbida de que xentes atoparemos por aquí.

Como ben di Ánxel Vence no prólogo, “o propio das xentes deste país é saírse do común”, motivo polo cal semella que ser galego e ser extraordinario é todo un. Así o demostran todas e cada unha das persoas das que Salvador fala neste novo libro, no que o xornalismo se nota en cada parágrafo, cando se nos falan de fontes escritas, ou mesmo cando el fala con familiares ou persoas que puideron coñecer as xestas ou aventuras que aquí se recollen. Seguir leyendo “Historias de galegos extraordinarios” →

10/08/2017 0

Unha verdade amarga

Enfrontarse a un pasado onde a veces xusta recoñecerse. A memoria xóganos malas pasadas. Eses son os temas sobre os que transita a nova novela de Celia Díaz Núñez, que se titula Unha verdade amarga, na que navegan varias personaxes silandeiras e cun pasado de débedas pendentes, amores agochados, aldraxes amoreadas e moitos, quizais demasiados, anos de silencio.

Unha verdade amarga é unha historia que se le rápido, aínda que sosegada debe ser a reflexión que fagamos os lectores tras o seu remate, pois os temas que trata son diversos e con moita repercusión na actualidade. A historia parte da reclamación de Daniel Pereira, quen inicia os trámites para unha demanda de paternidade contra Aurelio Salgado. A partir deste momento, a autora vai alternando a vida destes dous homes, cos de Pilar e Carlos e Aurelio e Marta, cos que se tece un fío invisible que nos leva a ver todo o que agochan as familias ao longo do tempo. Seguir leyendo “Unha verdade amarga” →

07/08/2017 0

Os fillos do lume

Dabondo é coñecido que se aprende máis historia coas persoas e cos libros de ficción que cos ás veces mal chamados libros de texto. Cando pensamos que o sabiamos todo sobre as nosas orixes e o pasado, sempre vén unha persoa que nos descobre que non sempre nos contaron a verdade, e que a historia está, en moitas ocasións manipulada.

Pedro Feijoo é vigués de nacemento aínda que na actualidade reside en Barcelona. Consciente das súas orixes, non esquece xamais a cidade que o viu chegar ao mundo, e por iso non é estraño que apareza como escenario das súas novelas. Iso pasou con Os fillos do mar, e tamén con Morena, perigosa e románica, e volve aparecer na súa recente novela Os fillos do lume, unha curiosa reinterpretación e recuperación da historia viguesa, sobre todo da que parte desa falacia chamada Reconquista. Seguir leyendo “Os fillos do lume” →

02/08/2017 0

Blues para Moraima

“Sublebábame agardar á súa morte para ateigalo de loas e homenaxes, como tantas veces se fixera con outros persoeiros da cultura. Con Afonso eu quería chegar a tempo”.

Atendendo á cita anterior xa tod@s saberemos que estamos diante dunha historia sobre a memoria histórica. E indo máis alá, o libro do que está sacada é Blues para Moraima, a recente novela de Miguel Anxo Fernández, coa que o autor vén de gañar o Premio Blanco Amor 2016. E, como nas anteriores novelas do autor nas que a intriga é o eixo condutor, aquí non ía ser menos e preséntanos unha historia na que o pasado e o presente se relacionan e na que os mecanismos literarios se manexan ao detalle para que o lector non queira parar de ler. Quizais esta é a principal virtude, aínda que o libro é moito máis. Seguir leyendo “Blues para Moraima” →

31/07/2017 0

A fiestra aberta

Hai historias que quedan en nós coma o salitre. Antes non o entendía, mais agora que vivo nun pobo mariñeiro doume conta de que o mar é esa forza que nos entristece e que nos alegra a partes iguais, ese tótem que fai que aquilo que vivimos tome máis importancia e que ata os personaxes dos libros se tornen máis reais.

No medio deste mar bravo e fuxidío, mais tamén vigorizante, leo A fiestra aberta, a nova novela do moañés Juan Parcero que sen dúbida veu para cambiarme a vida, e os seus parágrafos para pegarse á miña pel coma o salitre deste mar que describo.

A fiestra aberta é unha historia poderosa, non tanto polo que conta senón máis ben por como o conta, e é aí onde reside o feitizo do autor para levarnos con el e contarnos que o ser humano sempre ten que lidar coa súa propia mente, cos sentimentos e co lugar que o viu nacer e medrar. Aquí observamos a uns personaxes que nos narran unha parte da súa vida, ese momento no que a súa existencia se puxo a proba para facerlles escoller entre o correcto e o incorrecto, mais sen darnos ningunha lección de vida nin moralexa.

Seguir leyendo “A fiestra aberta” →

26/07/2017 0

Bibliópatas e fobólogos

Teño que confesar que sinto unha tentación especial polos libros que falan de libros, e dos sentimentos que estes nos evocan. Ante esta declaración, non sorprenderá que me declare fan absoluta de Bibliópatas e fobólogos, o recente libro de Emma Pedreira no que recolle relatos e microrrelatos nos que se fala da paixón literaria.

Unha paixón vista desde o humor máis intelixente, desde unha perspectiva nada nostálxica, senón máis ben de risa e ata de protesta nalgúns casos. Temos aquí historias nas que a voz narradora declara que escribe para non engordar, mulleres que confesan os seus pecados tras ler aos rusos en vez de a Biblia, outras que escriben cartas a escritores dos que admiran a súa literatura, e ata unha relación de epitafios orixinais e incribles que se atopan en determinadas tumbas.

Esta nova proposta de Emma é todo un descubrimento literario, xa que nel explóranse os formatos curtos, ao tempo que se fai unha crítica mordaz a todo o sistema actual, onde cada vez se lle dá menos importancia ás letras. Disto fala en todos e cada un dos relatos, e máis concretamente en “Fobólogos”, no que se leva ao estremo o empobrecemento que está sufrindo a nosa lingua ante as novas expresións carentes de significado. Seguir leyendo “Bibliópatas e fobólogos” →

15/06/2017 0

Na casa da avoa

Marta Dacosta é unha combatente en todos os ámbitos da vida. Por iso, dende a súa faceta política ata a máis poética, atopa ela a voz para erguerse e para rebelarse ante as inxustizas do mundo. Con ansias de combate lemos Na casa da avoa, o seu poemario máis recente no que as mulleres somos as protagonistas. Unha proposta na que as mulleres do pasado e as do presente berran para non ficar xa endexamais caladas.

Nesta casa da avoa atopamos as primeiras mulleres que soportaron sobre os seus lombos as durezas das vidas de loita e sacrificio, que foron protagonistas do que hoxe somos, mais ás que ninguén homenaxeou antes. A historia xa non poden seguir escribíndoa somentes os homes, senón que as mulleres xogan un papel vital, protagonista. Así foi dende sempre, ata que agora comezan a agromar as nosas voces.

“son elas as que tensan as redes

e fan voar as agullas

elas, quen

tamén

abren camiños aos homes que arriban heroes

mentres os pechan para si mesmas” Seguir leyendo “Na casa da avoa” →

08/06/2017 0

No Día das Letras Galegas, propostas para ler en galego

Conmemoramos o Día das Letras Galegas, unha data na que me mostro moi agradecida por formar parte desta terra que tanto nos deu e da que tanto nos queda aínda que contar. Ao longo destes cincuenta e catro anos nos que xa levamos celebrando esta efeméride, pasaron moitas cousas, unhas veces a favor do galego e outras deturpando o seu uso. Neste sentido, e sen entrar en máis valoracións políticas, destaco fondamente o papel que xoga a literatura para conseguir que poidamos ler historias en galego.

Nun día coma hoxe cómpre lembrar que falar galego é un orgullo e que temos unha literatura con moita saúde e á que agardemos reste moito tempo de vida.

Por iso, dende Lecturafilia, propúxenlle a diversos escritores/as que elixisen tres propostas literarias para esta data. Non importa a época, nin a temática, nin o xénero, nin os porqués. Tan só importa que sexan lecturas que dalgunha forma nos cambien, que nos axuden a reflexionar, a tomar unha decisión, a soñar, a imaxinar, a loitar por un cambio ou simplemente, a pasar un momento agradable. Seguir leyendo “No Día das Letras Galegas, propostas para ler en galego” →

16/05/2017 1

O sol do verán

Carlos Casares, autor homenaxeado nas Letras Galegas 2017

Carlos Casares, autor ao que este ano se lle dedica o Día das Letras Galegas, destaca pola súa capacidade para novelar unha realidade que se insire no convulso panorama da narrativa de posguerra, e foi dos primeiros en abordar o conflito como tema literario.

Con motivo da efeméride deste 2017, leo de novo a Casares, un home polifacético que foi editor, articulista, escritor de novela adulta e infantil… Estas Letras Galegas coinciden ademais do cincuenta aniversario do seu debut editorial, coa obra Vento ferido. Dende aqueles anos, o autor ourensán xa comeza a ser incluído nesa xeración que se deu en chamar Nova Narrativa Galega, por canto bebía dos novos métodos da novela francesa e se metía de cheo na mente do narrador ao tempo que novelaba as preocupacións do seu tempo.

Abordo esta recensión con moito respecto polo traballo e pola admiración que colleitou Casares, quen foi capaz de abordar os problemas do seu tempo centrándose nas persoas de a pé. Isto é o que destaco tras a lectura d’ O sol do verán, unha das últimas novelas do escritor, na que segue moi presente o tema da liberdade de acción e pensamento e a imposibilidade de lograr conseguir ás veces o que queremos. Seguir leyendo “O sol do verán” →

16/05/2017 0

A balada do café triste

Este ano celébrase o centenario do nacemento da gran escritora Carson McCullers, data na que tamén se cumpren cincuenta anos do seu pasamento. Con motivo desta eferméride son moitas as reedicións da súa obra, polo que a súa escrita está tendo máis repercusión entre os seus seguidores, ao tempo que chega a novos perfís.

Eu, que xa descubrira a súa fermosa pluma no libro El corazón es un cazador solitario, volvo agora á que é outra das súas obras mestras, A balada do café triste, e fágoo na miña lingua, da man da editorial Rinoceronte, que leva feito un gran labor a prol da tradución de moitas obras exitosas contemporáneas á lingua Galiza.

A balada do café triste inclúe unha novela curta na que se evoca a soidade e o sufrimento dos personaxes por este motivo. Amelia, a nosa protagonista, é unha muller que está entre dous homes e pasa os seus días nun café, que é o único espazo no que se sente acompañada verdadeiramente. Mais ela é unha muller que gusta da soidade, tal e como manifesta en varias ocasións.

“Non lle faltaran pretendentes, pero á señorita Amelia traíaa sen coidado o amor dos homes; era unha persoa solitaria”. Seguir leyendo “A balada do café triste” →

03/04/2017 0

Os nenos da varíola

Botar a vista ao pasado para recordar certos feitos nunca está de máis. Eu diría que cada certo tempo deberiamos de virar a cabeza para ver os porqués do que realmente somos. Esta visión ben puidera facerse sobre todo no ámbito da medicina, onde se avanzou tanto que hoxe moitos pensamos que sempre foi así, como acontece co caso da varíola.

A xornalista e escritora galega, María Solar, volve na súa última novela a ese momento de comezos do século XIX, concretamente ao 1803, cando un total de vinte e dous nenos son embarcados na Coruña para levar a vacina da varíola cara América. E por iso recupera a historia dunha das maiores fazañas médicas da humanidade, que foi o comezo da erradicación desta enfermidade, que se produciu no ano 1980, cando a OMS declarou o planeta libre dela.

Pero antes de que iso acontecese, moitas persoas tiveron que loitar contra vento e marea para levar os métodos científicos á realidade, aínda contra sectores tan potente como a Igrexa. Antes, moito antes, a peste acababa coa vida de moitas persoas, tal e como se describe na novela:

“Unha peste terrible e temible. Contábase de familias enteiras en que todos os seus membros foron caendo un tras outros, aldeas, vilas cheas de contaxios en que xa ninguén quería entrar para ir vender. Persoas feitas monstros, sen un centímetro de pel sen pústulas e pus, ata dentro da boca, dentro dos ollos. Horrible”· Seguir leyendo “Os nenos da varíola” →

27/03/2017 0

A candidata

Gravar ou escribir para acreditar que o que nos sucede é real. Falar diante dunha cámara para testemuñar que un día nos ocorreu algo insólito e que cambiou o sentido da nosa vida. Verter os nosos sentimentos diante dun micro, que nos axude a comprender quen somos realmente tras esta crise que nos afoga.

Con este exercicio xoga Miguel Sande no seu recente libro, A candidata, unha novela curta sobre a crise e a violencia machista. Unha historia cun estilo breve e tan impactante coma o disparo dunha bala, que arremete de cheo contra a nosa caluga sen darnos tempo a reaccionar. Acaso non foi exactamente o que fixo a chegada da crise económica en moitas familias?

A candidata foi merecedora do Premio García Barros 2016, convocado polo Concello de A Estrada, e nela a crise proxéctase coma o gran tema detrás do que atopamos as realidades cotiás do día a día. Pero, o que Miguel Sande fai moi ben é explicar con metáforas e comparacións a chegada silenciosa da crise, que chegou coma un gran naufraxio: Seguir leyendo “A candidata” →

23/03/2017 0

Purga

Recoñezo que son unha lectora de historias duras, reais, desas que se adoita dicir que removen por dentro e nos fan tomar conciencia de algo. Aínda sendo consciente do que me agardaba, a dureza e a crueldade da novela Purga rompeu todos os meus esquemas.

Purga, da finlandesa Sofi Oksanen, foi publicada orixinalmente no 2009, e acadou nos últimos anos premios tan prestixiosos como o de Literatura do Consello Nórdico, o Premio Femina de Francia e o Premio á mellor novela europea do ano. Tras moito tempo entre os meus pendentes, esta novelaza chega a min da man da editorial Rinoceronte, que está especializada en traducir á nosa lingua novelas que nos removan e nos fagan reflexionar.

Estamos diante dunha historia estarrecedora, moi crúa, na que se mesturan dúas realidades do país estoniano, as purgas estalinistas do pasado e o presente máis inxusto, no que moitas mozas son obrigadas a prostituírse noutros países co soño de lograr conseguir unha vida mellor. Estas dúas circunstancias únense aquí a través dunha rapariga que logra fuxir dos seus captores, e unha anciá que vive nunha afastada rexión e que non ten máis quefaceres que ver pasar o tempo e coidar das súas galiñas. Unha rapariga fuxe co medo a ser sometida de novo polos seus secuestradores, e xa imaxinará o lector que vén dar á casa da señora maior da que falamos. Seguir leyendo “Purga” →

20/03/2017 0