Literatura gallega

Bibliópatas e fobólogos

Teño que confesar que sinto unha tentación especial polos libros que falan de libros, e dos sentimentos que estes nos evocan. Ante esta declaración, non sorprenderá que me declare fan absoluta de Bibliópatas e fobólogos, o recente libro de Emma Pedreira no que recolle relatos e microrrelatos nos que se fala da paixón literaria.

Unha paixón vista desde o humor máis intelixente, desde unha perspectiva nada nostálxica, senón máis ben de risa e ata de protesta nalgúns casos. Temos aquí historias nas que a voz narradora declara que escribe para non engordar, mulleres que confesan os seus pecados tras ler aos rusos en vez de a Biblia, outras que escriben cartas a escritores dos que admiran a súa literatura, e ata unha relación de epitafios orixinais e incribles que se atopan en determinadas tumbas.

Esta nova proposta de Emma é todo un descubrimento literario, xa que nel explóranse os formatos curtos, ao tempo que se fai unha crítica mordaz a todo o sistema actual, onde cada vez se lle dá menos importancia ás letras. Disto fala en todos e cada un dos relatos, e máis concretamente en “Fobólogos”, no que se leva ao estremo o empobrecemento que está sufrindo a nosa lingua ante as novas expresións carentes de significado. Seguir leyendo “Bibliópatas e fobólogos” →

15/06/2017 0

Na casa da avoa

Marta Dacosta é unha combatente en todos os ámbitos da vida. Por iso, dende a súa faceta política ata a máis poética, atopa ela a voz para erguerse e para rebelarse ante as inxustizas do mundo. Con ansias de combate lemos Na casa da avoa, o seu poemario máis recente no que as mulleres somos as protagonistas. Unha proposta na que as mulleres do pasado e as do presente berran para non ficar xa endexamais caladas.

Nesta casa da avoa atopamos as primeiras mulleres que soportaron sobre os seus lombos as durezas das vidas de loita e sacrificio, que foron protagonistas do que hoxe somos, mais ás que ninguén homenaxeou antes. A historia xa non poden seguir escribíndoa somentes os homes, senón que as mulleres xogan un papel vital, protagonista. Así foi dende sempre, ata que agora comezan a agromar as nosas voces.

“son elas as que tensan as redes

e fan voar as agullas

elas, quen

tamén

abren camiños aos homes que arriban heroes

mentres os pechan para si mesmas” Seguir leyendo “Na casa da avoa” →

08/06/2017 0

No Día das Letras Galegas, propostas para ler en galego

Conmemoramos o Día das Letras Galegas, unha data na que me mostro moi agradecida por formar parte desta terra que tanto nos deu e da que tanto nos queda aínda que contar. Ao longo destes cincuenta e catro anos nos que xa levamos celebrando esta efeméride, pasaron moitas cousas, unhas veces a favor do galego e outras deturpando o seu uso. Neste sentido, e sen entrar en máis valoracións políticas, destaco fondamente o papel que xoga a literatura para conseguir que poidamos ler historias en galego.

Nun día coma hoxe cómpre lembrar que falar galego é un orgullo e que temos unha literatura con moita saúde e á que agardemos reste moito tempo de vida.

Por iso, dende Lecturafilia, propúxenlle a diversos escritores/as que elixisen tres propostas literarias para esta data. Non importa a época, nin a temática, nin o xénero, nin os porqués. Tan só importa que sexan lecturas que dalgunha forma nos cambien, que nos axuden a reflexionar, a tomar unha decisión, a soñar, a imaxinar, a loitar por un cambio ou simplemente, a pasar un momento agradable. Seguir leyendo “No Día das Letras Galegas, propostas para ler en galego” →

16/05/2017 1

O sol do verán

Carlos Casares, autor homenaxeado nas Letras Galegas 2017

Carlos Casares, autor ao que este ano se lle dedica o Día das Letras Galegas, destaca pola súa capacidade para novelar unha realidade que se insire no convulso panorama da narrativa de posguerra, e foi dos primeiros en abordar o conflito como tema literario.

Con motivo da efeméride deste 2017, leo de novo a Casares, un home polifacético que foi editor, articulista, escritor de novela adulta e infantil… Estas Letras Galegas coinciden ademais do cincuenta aniversario do seu debut editorial, coa obra Vento ferido. Dende aqueles anos, o autor ourensán xa comeza a ser incluído nesa xeración que se deu en chamar Nova Narrativa Galega, por canto bebía dos novos métodos da novela francesa e se metía de cheo na mente do narrador ao tempo que novelaba as preocupacións do seu tempo.

Abordo esta recensión con moito respecto polo traballo e pola admiración que colleitou Casares, quen foi capaz de abordar os problemas do seu tempo centrándose nas persoas de a pé. Isto é o que destaco tras a lectura d’ O sol do verán, unha das últimas novelas do escritor, na que segue moi presente o tema da liberdade de acción e pensamento e a imposibilidade de lograr conseguir ás veces o que queremos. Seguir leyendo “O sol do verán” →

16/05/2017 0

A balada do café triste

Este ano celébrase o centenario do nacemento da gran escritora Carson McCullers, data na que tamén se cumpren cincuenta anos do seu pasamento. Con motivo desta eferméride son moitas as reedicións da súa obra, polo que a súa escrita está tendo máis repercusión entre os seus seguidores, ao tempo que chega a novos perfís.

Eu, que xa descubrira a súa fermosa pluma no libro El corazón es un cazador solitario, volvo agora á que é outra das súas obras mestras, A balada do café triste, e fágoo na miña lingua, da man da editorial Rinoceronte, que leva feito un gran labor a prol da tradución de moitas obras exitosas contemporáneas á lingua Galiza.

A balada do café triste inclúe unha novela curta na que se evoca a soidade e o sufrimento dos personaxes por este motivo. Amelia, a nosa protagonista, é unha muller que está entre dous homes e pasa os seus días nun café, que é o único espazo no que se sente acompañada verdadeiramente. Mais ela é unha muller que gusta da soidade, tal e como manifesta en varias ocasións.

“Non lle faltaran pretendentes, pero á señorita Amelia traíaa sen coidado o amor dos homes; era unha persoa solitaria”. Seguir leyendo “A balada do café triste” →

03/04/2017 0

Os nenos da varíola

Botar a vista ao pasado para recordar certos feitos nunca está de máis. Eu diría que cada certo tempo deberiamos de virar a cabeza para ver os porqués do que realmente somos. Esta visión ben puidera facerse sobre todo no ámbito da medicina, onde se avanzou tanto que hoxe moitos pensamos que sempre foi así, como acontece co caso da varíola.

A xornalista e escritora galega, María Solar, volve na súa última novela a ese momento de comezos do século XIX, concretamente ao 1803, cando un total de vinte e dous nenos son embarcados na Coruña para levar a vacina da varíola cara América. E por iso recupera a historia dunha das maiores fazañas médicas da humanidade, que foi o comezo da erradicación desta enfermidade, que se produciu no ano 1980, cando a OMS declarou o planeta libre dela.

Pero antes de que iso acontecese, moitas persoas tiveron que loitar contra vento e marea para levar os métodos científicos á realidade, aínda contra sectores tan potente como a Igrexa. Antes, moito antes, a peste acababa coa vida de moitas persoas, tal e como se describe na novela:

“Unha peste terrible e temible. Contábase de familias enteiras en que todos os seus membros foron caendo un tras outros, aldeas, vilas cheas de contaxios en que xa ninguén quería entrar para ir vender. Persoas feitas monstros, sen un centímetro de pel sen pústulas e pus, ata dentro da boca, dentro dos ollos. Horrible”· Seguir leyendo “Os nenos da varíola” →

27/03/2017 0

A candidata

Gravar ou escribir para acreditar que o que nos sucede é real. Falar diante dunha cámara para testemuñar que un día nos ocorreu algo insólito e que cambiou o sentido da nosa vida. Verter os nosos sentimentos diante dun micro, que nos axude a comprender quen somos realmente tras esta crise que nos afoga.

Con este exercicio xoga Miguel Sande no seu recente libro, A candidata, unha novela curta sobre a crise e a violencia machista. Unha historia cun estilo breve e tan impactante coma o disparo dunha bala, que arremete de cheo contra a nosa caluga sen darnos tempo a reaccionar. Acaso non foi exactamente o que fixo a chegada da crise económica en moitas familias?

A candidata foi merecedora do Premio García Barros 2016, convocado polo Concello de A Estrada, e nela a crise proxéctase coma o gran tema detrás do que atopamos as realidades cotiás do día a día. Pero, o que Miguel Sande fai moi ben é explicar con metáforas e comparacións a chegada silenciosa da crise, que chegou coma un gran naufraxio: Seguir leyendo “A candidata” →

23/03/2017 0

Purga

Recoñezo que son unha lectora de historias duras, reais, desas que se adoita dicir que removen por dentro e nos fan tomar conciencia de algo. Aínda sendo consciente do que me agardaba, a dureza e a crueldade da novela Purga rompeu todos os meus esquemas.

Purga, da finlandesa Sofi Oksanen, foi publicada orixinalmente no 2009, e acadou nos últimos anos premios tan prestixiosos como o de Literatura do Consello Nórdico, o Premio Femina de Francia e o Premio á mellor novela europea do ano. Tras moito tempo entre os meus pendentes, esta novelaza chega a min da man da editorial Rinoceronte, que está especializada en traducir á nosa lingua novelas que nos removan e nos fagan reflexionar.

Estamos diante dunha historia estarrecedora, moi crúa, na que se mesturan dúas realidades do país estoniano, as purgas estalinistas do pasado e o presente máis inxusto, no que moitas mozas son obrigadas a prostituírse noutros países co soño de lograr conseguir unha vida mellor. Estas dúas circunstancias únense aquí a través dunha rapariga que logra fuxir dos seus captores, e unha anciá que vive nunha afastada rexión e que non ten máis quefaceres que ver pasar o tempo e coidar das súas galiñas. Unha rapariga fuxe co medo a ser sometida de novo polos seus secuestradores, e xa imaxinará o lector que vén dar á casa da señora maior da que falamos. Seguir leyendo “Purga” →

20/03/2017 0

A soidade das medusas

“Só. Illado nun mar de edificios, sen faro ningún que procurar”. Fálanos aquí unha voz narradora que describe a soidade que sente un escritor que está pechado contra a súa vontade nun apartamento no medio dun mar de rañaceos. Con el comeza a nova novela de Iria Collazo López. Digo novela á mantenta, porque xa sei que moitos me han dicir que se trata dunha compilación de relatos. Explicarei entón este “erro” deliberado.

A soidade das medusas está concibido como un libro de seis relatos, nos que se narran desde distintas ópticas as historias dunhas personaxes que teñen como eixo común a soidade, e como este sentimento atrapa as nosas vidas nalgún momento. Son historias que aparentemente non teñen nada que ver, mais que se un le atentamente pode decatarse rapidamente de que ben poderían ser parte dunha novela, e relacionarse entre elas. Non en van hai certas pistas que nos remiten duns relatos a outros. Seguir leyendo “A soidade das medusas” →

15/03/2017 0

Nordeste

Somerxerse no Nordeste de Daniel Asorey resulta una experiencia perigosa e revolucionaria. Nesta primeira novela, o autor fálanos da loita das mulleres por acadar o mesmo estatus que os homes, e tamén explora esoutra parte do ser humano que desde sempre loitou por eliminar as barreiras entre as clases máis ricas e os desclasados.

Vexamos. Esta novela,merecedora do Premio de Narrativa Breve Repsol 2016, conserva un estilo breve, conciso, e intenso, tan intenso que impacta coma unha bala no corazón. A dureza dos feitos que conta parte dunha realidade: o asasinato dos cangaceiros, a banda salteadora máis grande do Brasil, no ano 1938 a mans da policía. Nesta banda estaba María Bonita, muller que loitaba dobremente, polos dereitos dos pobres e polos das mulleres nun mundo machista. A trama inclúe en capítulos alternos as historias de María Bonita, a xornalista Matilda, e Carme de Candingas, vedora maior da Repúblicas das Santas Irmandades da Galiza que visita anos antes as colonias que posúe a súa patria no Nordeste brasileiro. Parecerán tres historias que non teñen moito que ver, mais axiña descubrimos a súa intensa relación, e a confirmación de que en todos os sucesos o pasado ten moito que ver. Seguir leyendo “Nordeste” →

08/03/2017 2

Viaxe á última revolución

Adoitamos pensar en Cuba coma una terra de paisaxes máxicas e como un dos primeiros lugares nos que agromou una ditadura comunista que foi a salvación do pobo máis tamén a súa condena. E nesa dualidade, a literatura que lemos e os medios de comunicación teñen moito que ver.

Fuxindo dunha visión turística da illa caribeña, o historiador Xerardo AgraFoxo decidiu enrolarse un día en camións e demais vehículos populares para volver visitar os recunchos de Cuba tras moitos anos da súa primeira experiencia. Foi en 2014, e das súas vivencias máis persoais, en consonancia coas xentes dos diversos lugares, e co análise da literatura que deu este país, Xerardo AgraFoxo escribiu un libro, que titulou precisamente Viaxe á última revolución. Nel fálanos o autor noiés dunha Cuba na que a revolución perdeu esa aura dourada que tiña naqueles anos nos que Fidel Castro se presentaba como o salvador e o garante da loita polas liberdades. As persoas coas que se atopa o escritor ao longo do seu periplo comentan a cotío que Cuba xa non é o que era, e que a día de hoxe adoece de moitos problemas derivados dunha mala praxe política. Seguir leyendo “Viaxe á última revolución” →

04/03/2017 0

O meu pesadelo favorito

María Solar é unha comunicadora nata. Amplamente coñecida por todos e todas é a súa faceta de presentadora da Revista Fin de Semana da TVG, pero tamén destaca na literatura infantil, ámbito no que a crítica a ten loado amplamente. Unha das súas obras máis coñecidas neste terreo é O meu pesadelo favorito, coa que se fixo co Premio Lazarillo 2014.

Esta historia, que se ten traducido xa a moitos idiomas, pode atoparse en galego da man da Editorial Galaxia, que inclúe unhas marabillosas ilustracións da autoría de María Lires. Nela, María Solar incide no tratamento de temáticas profundas explicadas para a infancia, o que non deixa de resultar unha tarefa que se multiplica por dous. Están presentes aquí a diversidade entre os seres humanos (moi necesaria, por certo), a importancia do cariño e do mar, ou o poder dos soños e da imaxinación para pensar situacións fantásticas. Unha manchea de personaxes e situacións divertidísimos compoñen esta novela, que se narra cunha linguaxe que ben pode chegar a pequenos e maiores. Seguir leyendo “O meu pesadelo favorito” →

15/02/2017 0

Máis aló do azul e do rosa

O libro que temos entre mans leva por subtítulo “Como previr a desigualdade de xénero e a violencia machista desde a familia”, e preséntase como un pequeno manual de reflexión sobre a violencia ás mulleres e o que supón a educación desde as idades máis novas para cambiar certos comportamentos que, non por telos interiorizados, son menos machistas.

Ana Torres Jack é licenciada en Psicoloxía e conta cun Máster en Medios de Comunicación, e desde 1998 exerce como orientadora educativa, e atesoura moita experiencia no terreo da educación para os máis pequenos e pequenas, tendo publicado series monográficas con enfoque práctico dedicadas á estimulación da intelixencia e o talento, o desenvolvemento físico, emocional e intelectual e a creatividades, entre outros. A modo de guía práctica escribe Máis aló do azul e do rosa, que parte de situacións que ben poderían ser reais e nas que se expoñen certas problemáticas e causas do que é a violencia exercida contra as mulleres. A hipótese é ben clarea: dende a máis tenra infancia, as mulleres estamos sometidas a moitos comportamentos que inciden na desigualdade e que poden derivar no futuro en casos de violencia machista.

Así, na primeira parte explícasenos o concepto sobre o que estamos a falar, para pasar despois a unhas nocións arredor do que podemos facer para educar en igualdade. Pasará despois ao maltrato e ao que supoñen os comportamentos machistas nos menores, os que se poden converter en persoas agresivas e que repiten o que ven na casa. Seguir leyendo “Máis aló do azul e do rosa” →

14/02/2017 0

Noire Compostela

O xénero negro sempre é mellor canto máis curtos sexan os capítulos, porque a intensidade mantense en doses pequenas que fan que o lector/a estea en vilo desde o comezo ata o remate. Esta sensación é a que temos con Noire Compostela, coa que Blanca Riestra gañou o XVI Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia.

Noire Compostela ten dúas características que fan dela unha boa representación do xénero policiaco: capítulos curtos e cunhas oracións curtas que manteñen a intriga de páxina en páxina, e o tratamento dun tema xa de por si ben misterioso.

Publicada entre o 1 e o 31 de agosto, esta estrea de Blanca Riestra en lingua galega, indaga nun tema de candente actualidade: a Deep Web, ese terreo escuro da rede onde podemos atopar de todo, sobre todo cousas malignas, como lle acontece aos protagonistas de Noire Compostela. Dise que o 95% das páxinas web están ocultas, e só son accesibles na profundidade, o que non deixa de ser atraínte. Seguir leyendo “Noire Compostela” →

09/02/2017 0

Lecturafilia

"Leer es vivir dos veces"

Categoría