Para as avoas que son luz na escuridade.
Para todas as persoas valentes (e tamén para as covardes).
Para as mulleres que perderon a liberdade.
Para os nenos e nenas que esqueceron a infancia.
A nosa relación converteuse nun nó que tensamos ao estremo, sen saber que habería de chegar o día no que este se rompese. Pero ata que iso aconteceu, ata que ela morreu, teimamos en marcar o camiño cara á indiferenza. Ti non querías traspasar as barreiras auto impostas e eu prefería ficar en terreo neutral e escoller o camiño da resignación.
Ela está aí no cadaleito, esbrancuxada, coas meixelas sen cor, que semellan cinsas en vez de pel. Choro, como non podía ser doutra forma cando me veñen á mente eses anacos de vida e infancia que pasei (pasamos) xunto dela. Foi coma unha nai para nós, aínda quen non estiveramos no seu berce.
Xente que nin coñezo, caras descoñecidas deambulan por este espazo onde ela pasa os seus últimos momentos antes de ser soterrada baixo terra. Xiro a cabeza cara todos lados ata que te vexo alí, espreitando tras a xanela. Vesme e viras a cara, nin agora coa morte diante queres dar o brazo a torcer.
Cando comezou todo? Ou mellor, cando rematou? Eramos dous meniños nos que vivía a inocencia e o afecto máis puro. Compartiamos todo, mesmo as ganas de rir e chorar. Esas colleitas de amorodos nos veráns co calor atafegante da tarde, as brincadeiras na eira co alto da viña facéndonos sombra, os contos que escoitabamos na lareira na voz dun avó cantareiro, as cantigas e refráns que aprendiamos dela e que nos facían entender o mundo que había aí afora. E foi quizais esa saída precipitada á vida adulta a que esnaquizou o nó que nos unía.
Eramos tan só uns nenos, e tivemos que medrar precipitadamente aquela madrugada de xaneiro. Ti viñeches envolverte na miña cama, apreixáchesme forte, e tan só bufabas e tremías.
- Ei, estas soñando?- exclamei eu.
- Déixame quedarme aquí, papá e mamá fan ruídos estraños.
Inocentes nós. Eu só tiña un ano máis ca ti e pensaba que eses ruídos eran froito desas cousas que facían os maiores nas súas camas. Erguinme, e collín o vaso baleiro que había na mesa de noite. Camiñei polo corredor que levaba ata o cuarto deles. Alí non había ninguén, papá e mamá berraban na cociña. O cristal da porta interior da cociña permitiume espreitar o que alí dentro acontecía. Ela levaba a man á meixela, e el suxeitábaa cunha forza que eu confundín co amor.
Volvín á cama, e ti xa durmías.
Aquilo pasou, mais ti seguías aparecendo todos os días na miña cama levado polo medo que che producían os ruídos deles.
Anos máis tarde, cando nós os dous transitabamos por esa adolescencia que nos foi roubada, fómonos dando conta de que o medo que sentimos de nenos nunca é errado, senón que sempre ten unha causa ben fundamentada.
Aos quince anos, e xa esquecida aquela primeira noite, volviamos do instituto cando entramos na casa, e demos en traspasar aquela porta do cuarto deles, que simbolizaba o prohibido. O que alí acontecía foi o comezo da situación insostible na que hoxe nos movemos. Eu non pensaba máis que na solución inmediata e metinme sen dubidalo no medio deses catro brazos que tiraban para un lado e para o outro, deses corpos de roupas esgazadas pola violencia dunha situación na que o príncipe do conto de fadas se convertera axiña nesa ra repelente. Eu non medía máis que un palmo do chan, e desmaieime. Mentres, ti non ousabas dar un paso adiante, temeroso e consciente ao mesmo tempo de non ser quen de loitar coas túas escasas forzas contra un xigante inimaxinable. Supuxo un antes e un despois e, aínda anos despois coas feridas case cicatrizadas, levamos prendida na mirada esa forma de enfrontarse á vida tan diferente.
A vida deu en xuntarnos ao nacer para mallar de cheo en nós co paso dos anos ata facernos dous estraños, cortados polo mesmo patrón mais con fórmulas de subsistencia incompatibles. Eu fun valente cando me interpuxen entre esa pelexa de titáns, ti fúchelo cando deches o paso de meter a xustiza polo medio para arranxar unha situación que penduraba entre o fío da vida e da morte.
E hoxe, aquí estamos. Eu sufrindo pola morte dela, e ti a un paso da porta, pero sen ousar traspasala para darme ese abrazo que sempre precisei, desde aquel fatídico día. A morte vólvenos unir, pero agora non somos quen de dar os pasos e volvemos camiñar en direccións opostas, unha vez máis.
Sei que cando hai tantas malleiras polo medio, xa todas as vidas quedan esnaquizadas polo chan, e que os anacos son dificilmente recuperables despois. Non creas que che boto a culpa do que hoxe somos, ou non somos, pero comezo a pensar que a morte pode chegarnos en calquera momento e collernos desprovistos, e sentíndonos uns estraños.
Por esta sala inmunda, cun cheiro que se introduce nas túas entrañas e simboliza a morte, circulan os que máis a odiaban da vila, os que a queriamos, os que só a coñecían por se a muller do avó, os que a valoraban pola súa vida valente, e os que non viran nunca a súa cara e aínda así achegábanse por facer alarde do palique máis rastreiro. Saio un momento para despexarme dese cheiro a putrefacción do tanatorio. Xa non te vexo, e de novo sinto unha opresión no peito. Dou de cheo coa realidade e decátome de que a morte dela non vai servir para que nós volvamos compartir un abrazo. Quizais é demasiado tarde, e o que a vida non é quen de unir tampouco a morte pode facelo, malia que sempre se nos diga o contrario.
Definitivamente chega o enterro. Cando as pedras da sepultura comezan a selarse con cola é cando tomo conciencia da soidade na que a morte a somerxe, e inevitablemente voltan á miña memoria os eternos recordos no eirado, cando ela vivía e ti, irmán, chorabas por min cando desaparecía un minuto do teu carón.
Lembrar, neste intre é cando os resortes da memoria case me obrigan a traer os recordos, que non son máis que o símbolo de que nun pasado algo ía ben, aínda que agora non deixe de ir de mal en peor. A memoria, ese mecanismo vital que fai unha selección dos momentos pasados, que os pasa polo seu tamiz e nos devolve esas imaxes e persoas coas que compartimos experiencias inesquecibles. Ben é certo que a miña memoria gardou para si, ao igual que o fixo a túa, aquel sábado de novembro cando espertamos cun rebumbio de berros e choros que proviñan do patio da nosa casa. Coa mirada aínda durmida, abrimos paseniñamente as contras da ventá do meu cuarto e espreitamos o que alí acontecía. Eles dous, os nosos pais, estaban inmersos nunha pelexa na que as pedras, os paus da camelia podrecida e ata os nosos xoguetes, eran as armas desta disputa na que papá era Goliat e mamá quería ser un David vencedor, que suxeitaba no chan a súa barriga magoada.
Foi ese outro dos momentos no que as nosas concepcións da vida se afastaban, sen posibilidade de retorno. Ti emperrácheste en chamar ao 112 e eu preferín agocharme na casa, entre as cortinas que separaban os nosos cuartos. Foron a (túa) valentía e a (miña) covardía as que nos afastaron, e así continuaron ata o mesmo día do xuízo. Así foi. Tras moitos anos nos que eu non facía máis nada que ser a mediadora deses conflitos que se repetían sen cesar día e noite, o día do xuízo final chegou.
Acompañeite a esa sala fría onde se decidiría o futuro dos nosos pais. Si, digo ben. Acompañeite porque eu non fun quen de declarar a verdade, de explicar a situación que viviamos desde había moitos anos. O noso avogado e máis o da nosa nai bisbábanos que a clave da vitoria era o sosego, a tranquilidade. Mais, de súpeto el apareceu cos ollos chorosos, o corpo baldado e a mirada de pasar a peor noite da súa vida entre reixas. E mirou en fite para nós, e eu rendinme aos seus pés. E só ti ousaches entrar naquela sala onde a xuíza impartía xustiza para buscar quizais unha solución aos nosos problemas. Aí demostraches a túa valentía, e eu a miña covardía. E de aí rexurdiu a indiferenza coa que hoxe nos miramos ao coincidir, como neste enterro.
Agora, estamos os dous aquí diante do cadaleito, os netos desta persoa que foi durante anos a nosa válvula de escape, a nosa saída a un mundo idílico cando na nosa casa o xigante Goliat ameazaba. Ela, a nai do xigante, foi a nosa unión ao longo de todo o tempo que durou o martirio. Mais un día, todo se torceu. Ben sabes como foi, ela só coñecía a visión de papá e cría que os culpables eramos nós e a nosa nai. Era herdeira tamén dun tempo machista, onde o home debía poñer orde e mandato en todo canto tocaba. Ela deulle a papá uns consellos moi dolorosos, que se resumen en man de ferro. E nesas circunstancias eu entendina e non a xulguei como ti o fixeches, condenándonos ás dúas co teu silencio. Aí falou de novo a miña valentía e a túa covardía, xa non lembro quen era quen.
Agora xa non hai volta atrás, ela pasará o resto do tempo ata que o corpo se desintegre detrás dunha pedra, ou de varias, e aí si que xa nós non poderemos facer nada. Agás desenfiar o camiño marcado pola indiferenza que demos en percorrer nestes últimos anos. E quizais coma nunha homenaxe silenciosa volver percorrer eses viñedos, o eirado, as tardes de verán xogando ás cartas… o futuro agora son moitos quizais e ela xa non vai estar aí para orientar as nosas actuacións.
Selan a lápida e os asistentes ao enterro afastámonos lentamente cara fóra, onde quedamos aínda un anaquiño de palique. Eu freo nun pequeno recuncho por se me ves e te achegas a saudarme, pero ti camiñas arrastrando os pés e nin sequera dirixes a mirada cara ese lugar no que me atopo.
Ela morreu, e agora que nos queda?
Tensi Gesteira
Relato creado en abril de 2016
Lecturafilia 